Η ΘΑΛΑΣΣΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ

Υπάρχουν χιλιοτραγουδισμένες πόλεις, αλλά καμιά όσο ο Πειραιάς. Τόσο στο ρεμπέτικο, όσο και στο νεότερο τραγούδι ο Πειραιάς έχει την τιμητική του. Θα αναρωτηθείτε βέβαια πως ένας Θεσσαλονικιός γράφει για τον Πειραιά. Οι ομοιότητες των δύο πόλεων είναι εκπληκτικές και είμαι απ΄αυτούς που τον Πειραιά τον θεωρούν διαφορετική πόλη από την Αθήνα.

Οι περισσότεροι Βόρειοι σαν και μένα τον Πειραιά τον θεωρούσαν τόπο ταλαιπωρίας, κατεβαίναμε εκεί να πάρουμε τα καράβια που οδηγούσαν στα νησιά, καθότι η πόλη μας πάντα, ακόμα και σήμερα, δεν είχε σύνδεση με τα νησιά του Αιγαίου, ή Κρήτη, ή Δωδεκάνησα.

Ομως τα τοπωνύμια του Πειραιά μου ήταν γνωστά από τα τραγούδια:

" Από βραδύς ξεκίνησα μ' εναν παλιό μου φίλο

για το Χατζηκυριάκειο και για τον Αγιο Νείλο"

έλεγε στο πασίγνωστο ρεμπέτικο ο Μπαγιαντέρας.

Επίσης τα γνωστά τραγούδια του Μητσάκη :

"Στον Πειραιά συννέφιασε και στην Αθήνα βρέχει..."

και βέβαια το αφιερωμένο στην ΟΜΑΔΑ του Πειραιά τον Ολυμπιακό, τραγουδι-σμένο μάλιστα από γνωστό βάζελο το Γιάννη Πάριο:

" Η θάλασσα του Πειραιά, απ΄όλες ειν' η πιο γλυκιά

Μικρό παιδί μεγάλωσα κοντά στην Τερψιθέα

και σπούδασα μηχανικός εγώ στον ΠΡΟΜΗΘΕΑ

Περαία μου Περαία μου με το Σαρωνικό σου

που έχεις για καμάρι σου τον Ολυμπιακό σου"

Το μεγάλο λιμάνι είχα την ευκαιρία να γνωρίσω από κοντά σχετικά πρόσφατα, όταν διορίσθηκα δικαστικός αντιπρόσωπος στις εκλογές στην περιοχή Ξυλοκερατέα το 1989. Εκεί είδα πραγματική φτώχια. Αθλια σχολεία, στενά κι ανήλιαγα, μου θύμισαν ταινίες του ρεαλιστικού Ιταλικού κινηματογράφου ή καλύτερα την ταινία του Αλέκου Αλεξανδράκη "Συνοικία το όνειρο". Ομως γνώρισα και τους πρώτους Πειραι-ώτες. Ωραίος κόσμος, ντόμπρος, σταράτος. Οι Πειραιώτες έχουν μια δικιά τους τελείως κουλτούρα και φιλοσοφία ζωής. Απόμαχοι ναυτικοί πολλοί, μιλάνε λίγο, αλλά όταν μιλάνε λένε απίστευτες ιστορίες για θαλασσινά ταξίδια, μουράγια, λιμάνια μακρινά. Η προφορά τους είναι βαριά, η ομιλία φέρει μια "μαγκιά", διόλου ενοχλητική, γιατί δεν είναι "ψευτομαγκιά".

Κάνοντας μια βόλτα πίσω από το Πρωτοδικείο στη Σκουζέ, είδα ένα βαμμένο κατακόκκινο μαγαζί. Δεν ήταν αυτό που νομίζετε και νόμιζα κι εγώ αρχικά. Ηταν κέντρο διασκέδασης, "οικογενειακό" έγραφε μάλιστα !!! Εκεί τραγουδούσε πλέον ο Γιώργος Ζαμπέτας, λίγο πριν πεθάνει, στην Τρούμπα. Ηταν μέρα όταν πέρασα απ΄έξω, παρόλα αυτά μ' έπιασε φόβος, καθότι:

"Πέντε μάγκες στον Περαία....."

Πήγα και σε πιο σικάτες περιοχές, όπως στον περίφημο Προφήτη Ηλία.

"Στου Προφήτη Ηλία τα σοκκάκια.... τα βραδάκια..."

που λέει και το περίφημο τραγούδι του Δήμου Μούτση. Ωραίες οι ανηφοριές του Προφήτη Ηλία και τα σοκκάκια του.

Επίσης στην όμορφη Καστέλλα, που ενέπνευσε και το Μανώλη Ρασούλη :

" Λάμπεις σαν το Βόρειο Σέλας

στο λοφάκι της Καστέλλας

είσαι γύρω μου ένα θαύμα

κι είσαι μέσα μου ένα τραύμα"

Τουρκολίμανο και Πασσαλιμάνι , ακόμα δύσκολα τα ξεχωρίζω. Ωραία φυσικά λι-μανάκια, να πιεις ούζο να το ευχαριστηθεί η ψυχή σου. Πάντως εγώ το ευχαριστιόμουνα κυρίως στα Βράχια της Πειραϊκής στον περίφημο " Κρητικό", όπου έφαγα τα πιο νόστιμα και παράξενα κοχύλια:

" Στα βράχια της Πειραϊκής

κοιμάται ο Στέλιος ο μπεκρής

κοιμάται κι ονειρεύεται

πως την αυγή παντρεύεται

παντρεύεται με τη μικρή

που τον κατάντησε μπεκρή"

τραγουδούσε ο Στέλιος Καζαντζίδης στην ταινία ο "Γίγας της Κυψέλης" με τον αείμνηστο Νίκο Ρίζο στον καλύτερο ίσως ρόλο της καριέρας του.

Το 1993 όταν βγήκε ο Μητσοτάκης, ήμουνα στα Καμίνια. Εκεί είχα μπερδέψει τα αποτελέσματα των εκλογών, μέχρι που βγήκα από το εκλογικό τμήμα μου είχα την εντύπωση ότι το ΠΑΣΟΚ είχε σκίσει πάλι και το ΚΚΕ είχε πάρει τουλάχιστο τα ποσοστά που έπαιρνε η ΕΔΑ. Τα Καμίνια μου θύμισαν έντονα δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης, αλλά επί το φτωχότερο.

Στο πολύβουο λιμάνι του Πειραιά κάθησα να πιω ένα ούζο. Εκεί γνώρισα έναν ξερακιανό τύπο το Μιχάλη, απόμαχο ναυτικό. Επινε μόνος του και ατένιζε τη θάλασσα. Γνωριστήκαμε, μου είπε ιστορίες ναυτικές, ήλθε στο μυαλό μου μια ταινία του Βισκόντι : "La terra trema", ασπρόμαυρη, γυρισμένη με ερασιτέχνες ηθο-ποιούς και μια καταπληκτική σκηνή με γυναίκες μαυροφορεμένες να περιμένουν σκυθρωπές, σιωπηλές και γεμάτες αγωνία στα βράχια του λιμανιού τους ναυτικούς να γυρίσουν.

Το λιμάνι του Πειραιά όμως είναι συνδεδεμένο και με τα κύματα αυτών που έφευγαν για την ξενιτιά τις δεκαετίες του 1950-1960. Το αποδίδει τέλεια ένα υπέροχο τραγούδι του Ακη Πάνου, άγνωστο μάλλον, που το τραγουδούσε ο Στράτος Διονυσίου , γραμμένο το 1967:

" Μην κατέβεις στο λιμάνι

άσε με να φύγω μόνος

άγκυρα μπορεί να γίνει

του ξενιτεμού ο πόνος

Οταν σφυρίζει το καράβι

στα χείλη πνίγεται η μιλιά

κι είναι πικρά, είναι φαρμάκι

τα τελευταία τα φιλιά

Μην κατέβεις στο λιμάνι

δεν θα βρω τόσο κουράγιο

να με πάρει το καράβι

και να μείνεις στο μουράγιο

Μην κατέβεις στο λιμάνι

μείνε εδώ στο παραθύρι

ρίξε λάδι στο καντήλι

κι ένα δάκρυ στο μαντήλι

Η ωραιότερη γυναίκα που έχω γνωρίσει, μέχρι και σήμερα, είναι Περαιώτισσα και σ' αυτήν αφιερώνω αυτό το μικρό οδοιπορικό, καθότι όπως λέει και το ρεμπέτικο του Κώστα Καπλάνη :

" Ομορφη Πειραιώτισσα

Ομορφη Πειραιώτισσα

και Πασσαλιμανιώτισα

Στα μάτια σου τ' ορκίζομαι

στα δύο πως χωρίζομαι..."